تهیه غذا

1 – مواد غذایی را کاملاً بپزید – تمام قسمتهای غذا باید حداقل تا دمای 70 درجه سانتیگراد حرارت ببیند. از غذاهای نپخته استفاده نکنید. مگر آنکه بتوان آنها را پوست کند یا از پوستش خارج نمود.

2 – غذای پخته شده را فوراً میل کنید – زمانی که غذای پخته شده در درجه حرارت اتاق خنک می‌شود، باکتریها شروع به رشد می کنند. هرچه فاصله زمانی بین پخت غذا و مصرف آن بیشتر باشد، احتمال آلودگی بیشتر می شود. زمانی که بین پخت غذا و مصرف آن فاصله‌ای وجود دارد. (مانند حالتی که در رستوران‌ها یا اغذیه فروشی‌ها وجود دارد) باید غذا تا زمان سرو کردن در درجه حرارت 60 درجه سانتیگراد یا بیشتر و بر روی اجاق نگهداشته شود.

3 – مواد غذایی پخته شده را بدقت نگهداری کنید – (یخچال) یا یخدان در دمای کمتر از 10 درجه سانتیگراد یا در دمای 60 درجه سانتیگراد یا بیشتر) غذای پخته شده ای که مصرف نشده‌اند و در جایی نگهداری شده‌اند برای استفاده جدید باید پیش از مصرف مجدد، کاملاً داغ شوند. غذایی که برای نوزادن تهیه می‌شود باید بلافاصله مصرف شود و هرگز برای استفاده مجدد نباید ذخیره و نگهداری شود.

4 – غذای پخته شده را کاملاً حرارت دهید – حرارت دادن کامل غذا بهترین راه برای حفاظت در برابر باکتری‌هایی است که امکان دارد در طی نگهداری ماده غذایی در آن رشد کرده باشند (در درجه حرارت پایین، رشد باکتریها آهسته می شود ولی از بین نمی‌رود). حرارت دادن مجدد مواد غذایی بدین معناست که تمام قسمتهای ماده غذایی حداقل به درجه حرارت 70 درجه سانتیکراد برسد. در حالی که غذا داغ است آن را میل کنید.

5 – از تماس مواد غذایی خام و پخته جلوگیری کنید – غذای سالم پخته شده حتی اگر تماس اندکی با غذای خام داشته باشد، ممکن است آلوده شود. این حالت انتقال آلودگی می‌تواند هم به صورت مستقیم (تماس ماهی خام با غذای پخته شده) یا غیر مستقیم (غذای پخته شده بر روی تخته برشی که قبلاً ماهی خام بر روی آن بریده شده است قرار گیرد یا با چاقوی مربوطه بریده شود) رخ دهد.

6 – مکرراً دستهایتان را بشوئید – پیش از شروع به تهیه غذا و پس از هربار وقفه در این امر (بویژه اگر از توالت استفاده کرده‌اید یا فرزند خود را شسته‌اید) دستهای خود را کاملاً بشوئید. دست‌های خود را پس از آماده کردن غذاهای خام همچون ماهی یا خرچنگ (حلزون صدفدار) بشوئید.

7 – تمام سطح آشپزخانه را تمیز نگهدارید. از آنجا که مواد غذایی براحتی آلوده می‌شوند، هر سطحی که برای آماده سازی مواد غذایی استفاده می‌شود باید کاملاً پاکیزه باشد.هر تکه یا ریزه مواد غذایی می‌تواند منبع بالقوه‌ای برای باکتریها باشد. پارچه‌هایی که برای شستن یا خشک کردن سطوح آماده سازی مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند باید هر روز تعویض و جوشانده شوند. پارچه‌های مورد استفاده برای پاک کردن کف زمین باید هر روز شسته شوند.

8 – از آب سالم استفاده کنید. استفاده از آب سالم برای تهیه غذا به همان اندازه مصرف شرب آن اهمیت دارد. اگر شکی به سالم بودن آب دارید، آب را پیش از افزودن مواد غذایی که بعداً پخته نخواهند شد یا آبی که برای تهیه یخ استفاده می شود را بجوشانید. بالاخص در مورد آب مصرفی برای تهیه غذای نوزادان مراقب باشید.

9 – مواد غذایی کنسرو شده، خشک شده و اسیدی باید سالم باشند .

برای حفظ بیشتر ارزش غذایی و رعایت بهداشت در تهیه و صرف غذا رعایت نکات زیر لازم است:

- از سرخ کردن زیاد سبزی‌های مورد استفاده در غذاهایی همچون قورمه سبزی که باعث از دست رفتن ویتامین‌های آن می‌شود، خودداری کنید.

- چربی‌های اضافه همراه با گوشت در انواع خورش و یا حتی قبل از چرخ کردن گوشت را تا حد ممکن جدا کنید.

- پوست مرغ که حاوی کلسترول فراوان است را قبل از طبخ به طور کامل جدا کنید.

- از انواع حبوبات و سبزیجات بیشتری در داخل غذاها استفاده کنید.

- تا حد امکان روغن مورد استفاده در طبخ غذاها را کاهش دهید و به جای سرخ کردن غذاها به تفت دادن آن‌ها اکتفا کنید.

- از روغن‌های با اسید چرب ترانس پایین (کمتر از 10 درصد) در طبخ غذا استفاده کنید.

- در صورت لزوم از روغن مخصوص سرخ کردنی برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده کنید.

- مصرف نوشیدنی را به همراه غذا به حداقل برسانید.

- در صورت مصرف نوشیدنی، آب و دوغ کم نمک و بدون گاز را به سایر نوشیدنی‌ها ترجیح دهید.

- از بیش خواری در مصرف غذا خودداری کنید و در صورتی که حجم غذا بیش از نیاز شماست، اضافه غذا را در ظروف در بسته در یخچال نگهداری کرده و در وعده غذایی بعد مصرف نمایید.

- میزان نمک افزودنی به غذا را محدود کنید و فقط از نمک یددار تصفیه شده استفاده کنید. از نمکدان هنگام غذا خوردن استفاده نکنید.

- از مصرف «نمک سنگ» برای خیساندن برنج جدا خودداری کنید. سنگ نمک به دلیل ناخالصی‌هایی مانند گچ، آهک، شن و ماسه و آلودگی‌های مختلف سلامت شما را به خطر می‌اندازد.

- از سوزاندن غذا در زمان کباب کردن یا پخت (کباب، جوجه کباب، ته دیگ و ...) خودداری و از مصرف بخش‌های سوخته غذا نیز پرهیز کنید. بخش‌های سوخته غذا دارای مواد سرطان‌زا هستند.

- چنانچه از شیر یا شیرکاکائو برای پذیرایی استفاده می‌کنید، از شیرین کردن بیش از حد آن اجتناب کنید. همچنین از شیرین کردن بیش از حد شربت‌ها به علت این که حاوی کالری بالایی هستند، خودداری کنید.

- بیماران مبتلا به چربی خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی باید در مصرف غذاهای چرب و در حجم زیاد احتیاط کنند.

- برای جلوگیری از نفخ حاصل از خوردن حبوبات در غذاها می‌توانید قبل از طبخ آن‌ها را به مدت حداقل 4 ساعت در آب بخیسانید و پس از دور ریختن آب باقیمانده، حبوبات را به غذا اضافه کنید.

- ترجیحا از خرما و کشمش به مقدار کم به جای قند در کنار چای استفاده کنید.

- مصرف روزانه میوه،سبزی تازه و شیر و لبنیات کم چرب را فراموش نکنید.

نکات بهداشتی در تهیه و مصرف غذا:

- دست‌های خود را قبل از تهیه غذا و در مواقع ضروری با آب و صابون بشویید.

- تمامی سطوحی که برای تهیه غذا و آشپزی استفاده می‌کنید قبل از هر گونه پخت و پز شسته و پاکیزه کنید.

- تمامی غذاها را به ویژه گوشت، ماکیان، ماهی و تخم مرغ را به طور کامل بپزید.

- از ظروف متفاوت و مجزا برای نگهداری، گوشت، ماکیان و ماهی استفاده کنید.

- از کارد و تخته آشپزی مجزا برای مواد غذایی خام استفاده کنید و بعد از هر بار استفاده آنها را به خوبی بشویید.

- از ظروف مجزا برای نگهداری غذاهای خام و پخته استفاده کنید.

- غذاهایی مانند سوپ و خورش را قبل از مصرف دوباره، به خوبی بجوشانید و مطمئن شوید دمای آن به 70 درجه رسیده است. تنها به گرم کردن آن اکتفا نکنید.

- غذاهای پخته را در درجه حرارت اتاق بیش از 2 ساعت نگهداری نکنید. درب ظرف باید حتما بسته باشد و غذا در معرض هوا قرار نگیرد.

همواره از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنید.

- از مواد اولیه بهداشتی و پاستوریزه مانند کشک، شیر، ماست و پنیر پاستوریزه و کم چرب استفاده کنید.

- سبزیجات را به خوبی بشویید. سبزی‌هایی که به صورت خام مصرف می‌شوند و یا در تهیه سالاد به کار می‌روند باید کاملا شسته و ضد عفونی شده باشند. (سبزی‌هایی که پخته می‌شوند احتیاج به ضد عفونی کردن ندارند فقط باید حرارت برای پخت آنها کافی باشد.)

- از مواد اولیه‌ای که تاریخ مصرف آن منقضی شده است استفاده نکنید.

- در زمان طبخ غذا از روزنامه به عنون دمکنی استفاده نکنید.

- در صورت تمایل به تهیه غذای آماده از مراکز فروش غذا و رستوران‌ها، غذا را از مراکز معتبر و دارای مجوز بهداشتی تهیه کنید.

- از سرو چای داخل لیوان‌های پلاستیکی شفاف و یا غذا در ظروف پلاستیکی خودداری کنید. استفاده از ظروف پلاستیکی برای ارایه نوشیدنی‌ها و غذاهای سرد بلامانع است.

- در توزیع غذا، ترجیحا از ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی استفاده کنید.

- گوشت و مرغ را از مراکزی که تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی هستند، تهیه کنید.

- از برگرداندن روغن استفاده شده به ظرف اصلی و یا استفاده مکرر از روغن سوخته شده جدا خودداری کنید.

- در صورت تمایل به مصرف مجدد غذاهای نگهداری شده در یخچال، آن را به طور کامل گرم کنید.

- از گرم کردن مکرر غذای مانده و توزیع آن جدا خودداری کنید.

- در صورت تهیه غذاهای نذری مانند شله زرد، حلیم و آش، از روغن، نمک و شکر به میزان کافی استفاده کنید.

- در تهیه غذاهای نذری از روغن جامد استفاده نکنید. روغن جامد حاوی مقادیر زیادی اسید‌های چرب اشباع و ترانس است که خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.